0700 Κεντητική - Υφαντική

Τα υφασμάτινα και κεντητά έργα τέχνης αποτελούν ένα σημαντικό αριθμό τεκμηρίων και καλύπτουν εξίσου μεγάλο χρονικό διάστημα με αφετηρία την υστεροβυζαντινή εποχή (14ος αι.) και εκτείνεται ως τη σύγχρονη εκκλησιαστική και κοσμική παραγωγή.???? Τα υφασμάτινα και κεντητά έργα τέχνης αποτελούν ένα σημαντικό αριθμό τεκμηρίων και καλύπτουν εξίσου μεγάλο χρονικό διάστημα με αφετηρία την υστεροβυζαντινή εποχή (14ος αι.) και εκτείνεται ως τη σύγχρονη εκκλησιαστική και κοσμική παραγωγή.

Στην πλειονότητά τους πρόκειται για λειτουργικά άμφια και διακοσμητικά πέπλα, με λειτουργική κυρίως χρήση. Τα άμφια συναποτελούν τα υφασμάτινα, και κατά περίπτωση με χρυσοκέντητο διάκοσμο, εξαρτήματα της ένδυσης όλων των βαθμίδων της ιερωσύνης (διακονικά στιχάρια και οράρια, ιερατικά φελόνια, ζώνες και επιμάνικα, αλλά επισκοπικά άμφια, όπως σάκκοι, ωμοφόρια, επιγονάτια και μίτρες). Στα πέπλα ξεχωρίζουν αυτά που προορίζονται για την τέλεση των ιερών ακολουθιών (λειτουργικά) που αποτελούν και την πλειονότητα των καταγραφών (αέρας, ζεύγος ποτηροκαλυμμάτων, επιτάφιος, ποδέα, πύλες, καταπετάσματα, λάβαρα κτλ). Στην ομάδα αυτά εντάχθηκαν – σε ξεχωριστή κατηγορία- και τα αντιμήνσια λόγω του υλικού (ύφασμα) πάνω στα οποία έχουν τυπωθεί τα διάφορα εικονογραφικά θέματα.

Αξίζει να αναφερθεί ότι όλα τα υφασμάτινα και κεντητά τεκμήρια προέρχονται στην συντριπτική τους πλειοψηφία εκτός Αγίου Όρους και ήρθαν στην Αγιώνυμη Πολιτεία είτε μέσα από δωρεές, αφιερώσεις, κληροδοτήσεις αλλά και αγορές. Ιδιαίτερη αξία αναγνωρίζουμε σε όσα είναι ακριβώς χρονολογημένα αλλά και σε αυτά που φέρουν την υπογραφή του/της τεχνίτη/τριας. Έτσι, τα τεκμήρια της Αθωνικής Ψηφιακής Κιβωτού που αφορούν έργα και κειμήλια χρυσοκεντητικής πλουτίζουν τις γνώσεις μας για έναν τομέα εκκλησιαστικής και κοσμικής τέχνης που είναι μέχρι σήμερα σχετικά άγνωστος.

Τα έργα κεντητικής που περιλαμβάνονται στην Αθωνική Ψηφιακή Κιβωτό για πρώτη φορά διακρίνονται για την ιστορική, καλλιτεχνική και πνευματική τους σημασία, προβάλλοντας προπάντων το καλαίσθητο ενδιαφέρον των μοναχών μέσα στους αιώνες για τη συλλογή και διατήρησή τους.

The textile and embroidered artefacts included in the database of the Athos Digital Heritage comprise a significant number of items. The collection covers a long period, from the late Byzantine period (14th century) extending to the modern era. ???? The textile and embroidered artefacts included in the database of the Athos Digital Heritage comprise a significant number of items. The collection covers a long period, from the late Byzantine period (14th century) extending to the modern era.

The majority of these items are litourgical vestments and ornamental veils, mainly with functional use. The vestments, with embroidered decoration where appropriate, are worn by Christian clergy in the performance of both the divine services and other functions (deacons' sticharia, oraria, phelonia, belts and epimanikia; bishopric vestments, such as sakkoi, omophoria, mitrae etc.).

Of particular significance are the ornamental veils designated for the performance of the Divine Services, which consist the majority of the collection. In the same collection, however in a separate section are included the antimensia, mainly rectangular pieces of cloth of either linen or silk, typically decorated with representations of the entombment of Christ or the four Evangelists, with a small relic of a martyr sewn into them.

It is important to note that the vast majority of these artefacts were made in workshops outside of Mount Athos and found their way in the Monasteries through donations, dedications, bequests, as well as purchases. Hence, the records of the Athos Digital Heritage database illuminate our knowledge on a relatively unknown filed of ecclesiastical and secular art.

For the first time, the textile and embroidered artefacts included in the Athos Digital Heritage database stand out for their historical, artistic and spiritual significance, highlighting the monks' timeless aesthetic interest in collecting and preserving such items.